Giúp con thông minh bằng phương pháp đọc đa cấp độ

Phương pháp đọc đa cấp độ giúp trẻ tiếp tục say mê & tìm hiểu thêm bài đọc kể cả khi đã gấp sách lại.

Đọc đa cấp độ là phương pháp uy tín và được dùng phổ biến ở những nền giáo dục tiên tiến, hiện áp dụng ở trên 170.000 trường học tại 155 quốc gia, giành được nhiều giải thưởng quốc tế về đào tạo.



Phương pháp này trang bị cho các bé nguồn kiến thức cũng như kỹ năng tư duy thiết yếu nhất để có thể trở thành người điều khiển thiện nghệ “bộ máy trí tuệ” của mình. Nhờ vậy, bé sẽ học tốt hơn ở trường, biết cách tư duy & diễn tả lưu loát, đồng thời trở nên một người có vốn hiểu biết dồi dào & tâm hồn giàu tình cảm.

Phương pháp đọc đa cấp độ bao gồm ba thành phần chính là bài đọc/sách, bài tập tư duy và làm giàu vốn hiểu biết. Master Nguyễn Thúy Uyên Phương, Giám đốc trường Ngoại khóa Tomato cho biết, nghe tên gọi thì có vẻ phức tạp nhưng phương pháp này rất đơn giản & bố mẹ có thể áp dụng để tự chỉ dẫn con ở nhà.

Để áp dụng phương pháp đọc đa cấp độ, trước hết bố mẹ cần khiêu gợi hứng thú đọc & tìm hiểu thông tin vốn có sẵn trong mỗi trẻ em bằng việc chọn sách phù hợp với trẻ. Khi chọn sách cho con, bố mẹ nên chú ý đến độ tuổi. Nếu là trẻ mầm non, mới hình thành kỹ năng lật sách, chưa biết đọc, bố mẹ nên chọn những đầu sách cốt yếu là hình ảnh, chữ ít (chỉ nên là những câu ngắn, một vài chữ) để trẻ tập làm quen với chữ.

Nếu trẻ lớp 1, lớp 2 đã biết đọc, bố mẹ chọn những quyển sách có hình ảnh kèm theo nhưng phần câu từ sẽ dài hơn. Trẻ càng lớn tuổi thì sách dành cho trẻ càng có thể nhiều chữ hơn.

Để rèn hành vi thích đọc cho bé, ba mẹ cũng cần xem xét bé có xu hướng là người đọc hay là người nghe. Nếu bé là người đọc (thích tự mình đọc) thì bố mẹ có thể để bé tự đọc. Nếu bé thuộc dạng người nghe (tức là thích nói chuyện hơn đọc, thích nghe người khác kể lại) thì ban đầu bố mẹ nên đọc cho trẻ nghe, sau đó dần dà để bé tự đọc.

Để bé thích đọc, bố mẹ cũng nên chú ý đến những đề tài thu hút bé. Thạc sỹ Uyên Phương nhận xét, thường khi mua sách cho con, các ba mẹ hay chọn những sách về đạo đức, kỹ năng sống, truyện cổ tích. Tuy vậy, đôi khi đó không phải là những đề tài trẻ hứng thú. Tâm lý của bé nhỏ thích phát hiện về bản thân mình, thế giới xung quanh, loài vật xung quanh mình. Bé 6-7 tuổi mới sẵn sàng những bài học về đạo đức. Nếu chọn những đề tài đạo đức sớm quá, bé sẽ cảm nhận nặng nề & không thích.

Trẻ đã đọc sách, vậy làm thế nào để giúp bé tiếp thu và xử lý thông tin thu được? Cha mẹ có thể đặt những câu hỏi để rà soát bé thu được những gì sau bài đọc. Ví dụ, khi đọc truyện Ba chú Heo con, cha mẹ có thể hỏi: Nhà của chú Heo thứ nhất bằng gì, chú Heo thứ hai bằng gì...

Điểm đặc biệt, ba mẹ có thể chỉ dẫn con sử dụng những công cụ tư duy sống động, phù hợp với cách tiếp thu & xử lý thông tin của trẻ nhỏ. Ở tuổi mầm non và tiểu học, trẻ chưa có tư duy trừu tượng, não của trẻ con dễ thích ứng với những gì trực quan, sinh động, nên sơ đồ tư duy rất thích hợp. Trung tâm sơ đồ là bài viết của bài đọc, các nhánh lớn là ý chính, các nhánh nhỏ là ý phụ.



Ngoài ra, ba mẹ cũng có thể dạy bé sơ đồ bông hoa (thường dùng để tóm tắt): Nhị hoa là chủ đề, mỗi cánh là một phần không giống nhau, ví dụ cánh hoa nhân vật, cánh hoa các sự kiện, cánh hoa thời gian...

Sơ đồ cái nĩa: Khi bé chỉ cần phân biệt đâu là ý chính & ý phụ.

Sơ đồ đám mây: Khi bé cần phân biệt giữa đâu là thông tin thực tế & thông tin hư cấu.

Sơ đồ đám mây
Rồi sơ đồ xương cá, cây… cũng rất hữu ích để tóm tắt những gì bé đã đọc.

Cuối cùng, ba mẹ có thể khuyến khích các em tự nối tiếp bài học bằng các hoạt động ứng dụng/khám phá bên ngoài: Ví dụ đóng vai các nhân vật để kể lại câu chuyện, vẽ lại câu chuyện đã học, sáng tạo các mô hình...

Chị Uyên Phương dẫn chứng, trong một lớp tốt nghiệp Mind Map, khả năng tư duy của bé con tốt tới mức khi cô giáo yêu cầu các bé vẽ lại bản đồ tư duy theo trí viễn tưởng của mình, có trẻ cảm nhận bản đồ giống sao biển, có trẻ thấy giống mạng nhện, thấy giống con cua, con bạch tuộc... Trong thực tế, sức sáng tạo & ghi nhớ của bé em tốt hơn người lớn. Dùng hình ảnh để giúp các bé ghi nhớ & tư duy, các bé sẽ vận dụng rất hiệu quả & sáng tạo.

Giáo sư Edward de Bono, nhà nghiên cứu chuyên gia về tư duy, tác giả của đầu sách danh tiếng "Sáu chiếc mũ tư duy" từng ví von rằng: “Nếu trí thôngminh là máy của chiếc xế hộp & kiến thức là nhiên liệu thì kỹ năng tư duy được ví như kỹ năng lái xe. Nếu bạn có sẵn xe xịn (trí thông minh), xe đã được đổ đầy xăng (kiến thức) nhưng thiếu kỹ năng lái xe (kỹ năng tư duy) thì khó có thể trở thành tay đua huyền thoại. Bởi thế, chỉ có người có khả năng tư duy tốt thì mới khai thác hết của cải quý giá của mình. Đây chính là trí thông minh".